Adaptacja materiałów dla niewidomych

Dodano: 20 kwietnia 2013

W roku 2009 na Politechnice Wrocławskiej pojawił się pierwszy student niewidomy. Razem z nim potrzeba przystosowania materiałów dydaktycznych, tak aby mógł w równym stopniu tak jak osoby pełnosprawne realizować tok studiów.

Informacja prasowa

Dotychczas w Polsce osoby niewidome, które porywały się na studiowanie kierunków technicznych musiały liczyć na wsparcie asystentów, którzy robili im notatki, tłumaczyli wykresy z tablicy, dyktowali treść książek i wykładów, aby osoba niewidoma mogła je zapisać w alfabecie brajla. Brak dostępnych w brajlu książek akademickich zawierających wzory matematyczne powodował jednak, że studenci niewidomi byli gorzej przygotowani do zaliczeń, egzaminów, a wykładowcy nie wiedząc jak pomóc przymykali oko na braki w wiedzy.

Nie bez powodu osoby niewidome w Polsce  najczęściej studiują kierunki humanistyczne. Proces adaptacji podręcznika akademickiego z wiedzy humanistycznej jest stosunkowo prosty. Książkę można zeskanować, a treść zostanie przeczytana przez program udźwiękawiający. Książki do matematyki, informatyki itd. zawierają liczne wzory i wykresy, które są rozpoznawane przez program jako grafika, a nie tekst, a tym samym nie są odczytywane przez oprogramowanie.

Na prośbę Pełnomocnika Rektora Politechniki Wrocławskiej ds. osób niepełnosprawnych – Stowarzyszenie „Twoje nowe możliwości” podjęło się zadania adaptacji materiałów dla Marka Tankieluna - pierwszego niewidomego studenta informatyki na Politechnice. Konsultacje z Pełnomocnikami na innych polskich uczelniach nie przyniosły rozwiązania. Otwarcie przyznawali, że adaptacja wzorów matematycznych jest niezwykle skomplikowana, albo zupełnie niemożliwa.

Na szczęście stowarzyszenie dotarło do rozwiązań stosowanych za granicą. W Czechach i USA adaptacja książek matematycznych jest realizowana. We współpracy z ekspertami przodującej w Polsce firmy tyfloinformatycznej wypracowana  została  metoda adaptacji wzorów matematycznych i wykresów do formy dostępnej dla osób niewidomych, a następnie przetworzona została pierwsza książka. Od początku istnienia dział adaptacji Stowarzyszenia przetworzył już 34 książki z zakresu matematyki i informatyki.

Jak to się robi?

Na początku należy zanalizować książkę - jak trudna jest do przetworzenia. Następnie ustala się plan adaptacji i decyduje się jakie techniki należy zastosować. Potem należy zeskanować cały  podręcznik do postaci elektronicznej i ręcznie zaadaptować wzory do alfabetu brajla (przepisanie wzoru i poddanie obróbce, tak żeby komputer to zrozumiał). Ważnym elementem jest również słowne opisanie wszystkich występujących w książce obrazów, które byłby niezrozumiałe w formie graficznej. Końcowym etapem jest korekta. Wydrukowany tekst zostaje sprawdzony przez wykwalifikowanego niewidomego korektora. Ocenia on czy opisy obrazów, grafiki są zrozumiałe i dobrze opisane, sprawdza również poprawność tekstu. Po poprawkach książka zostaję wydrukowana na drukarce brajlowskiej, a wykresy przeniesione do programu graficznego i wydrukowane w formie wypukłej.

Marek Tankielun jest obecnie studentem IV roku informatyki na Politechnice Wrocławskiej, na wydziale Informatyki i Zarządzania. W roku 2012 po raz kolejny otrzymał stypendium Fundacji Rozwoju Politechniki Wrocławskiej za wyniki w nauce. Realizuje on pełny program studiów bez żadnych przywilejów.