Stopa cukrzycowa – można jej uniknąć

Dodano: 19 lipca 2019

Sukces w leczeniu cukrzycy zapewnia nie tylko zgodne z zaleceniami przyjmowanie leków, odpowiednia dieta oraz ruch. Trzeba też bardziej zająć się swoimi stopami.

Źródło: www.zdrowie.pap.pl

„Nieleczona cukrzyca  może prowadzić do wystąpienia trudno gojącej się rany w obrębie kończyn dolnych, czyli zespołu stopy cukrzycowej, z którym wiąże się duży zestaw możliwych powikłań. Jeżeli nie podejmiemy odpowiednich działań profilaktycznych, nieleczony zespół stopy cukrzycowej może prowadzić m.in. do amputacji kończyny dolnej” – ostrzega dr hab. Marek Kucharzewski, chirurg z 35-letnim stażem pracy, kierownik Katedry i Zakładu Anatomii Prawidłowej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran. 

Ekspert podkreśla, że stopa cukrzycowa to w Polsce ogromny problem, o którym trzeba jak najczęściej i jak najgłośniej mówić. Fakty są bowiem takie, że z powodu cukrzycy wykonuje się w naszym kraju około 14 tys. amputacji kończyn dolnych w ciągu roku. 

Tymczasem w Stanach Zjednoczonych, które są o wiele bardziej liczebne od Polski, wykonuje się niecałe 5 tys. takich operacji rocznie. Różnica ta wynika m.in. z niskiej świadomości społecznej dotyczącej tego problemu w naszym kraju, a w związku z tym także braku odpowiednio wcześnie stosowanej profilaktyki. 

„Problem polega m.in. na tym, że polscy pacjenci z reguły zgłaszają się do lekarza z zespołem stopy cukrzycowej dopiero wtedy, gdy jest on już w zaawansowanej fazie rozwoju i nie zawsze jest szansa na skuteczne leczenie. Ani pacjenci, ani ich rodziny, nie wiedzą, jak z taką raną postępować, wstydzą się jej i odwlekają wizytę u lekarza. A w zespole stopy cukrzycowej należy reagować natychmiast” – mówi dr hab. Marek Kucharzewski. 

Stopa cukrzycowa – objawy 

Mogą być różne, w zależności m.in. od stopnia zaawansowania. Należą do nich np.: zaburzenia czucia, obrzęk, owrzodzenia i deformacje, zlokalizowane w obrębie stopy. 

Jak zmniejszyć ryzyko rozwoju stopy cukrzycowej 

Przede wszystkim należy zapobiegać rozwojowi samej cukrzycy. Pomaga w tym m.in. zmiana stylu życia na zdrowszy i utrzymywanie prawidłowej masy ciała. Jak dowiedli naukowcy, właściwy sposób żywienia, w połączeniu z regularną aktywnością fizyczną, znacząco zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Ale oczywiście nie wszystko od nas zależy. Trzeba pamiętać, że wśród czynników ryzyka są także czynniki genetyczne. 

Jeśli cukrzyca  już się u kogoś rozwinęła, to bezwzględnie trzeba ją zacząć leczyć pod okiem specjalistów, przede wszystkim diabetologa. Warto też wtedy zacząć częściej myśleć o swoich stopach. 

„Nie u każdego pacjenta z cukrzycą musi rozwinąć się  zespół stopy cukrzycowej. Ryzyko takie jest jednak większe u osób, które nie stosują profilaktyki, a więc np. noszą zbyt ciasne buty albo często chodzą boso, czym narażają się na urazy. Jeśli dojdzie u kogoś takiego do urazu i powstania rany lub też ma on odciski, modzele i nic z nimi nie robi, to wtedy ryzyko powstania zespołu stopy cukrzycowej się zwiększa” – zaznacza dr hab. Marek Kucharzewski. 

Co ma zrobić osoba chora na cukrzycę, gdy dojdzie do urazu lub zranienia stopy? 

Ekspert podpowiada, że chory powinien natychmiast pójść do lekarza, bo jeśli zaniecha specjalistycznego leczenia, to w jego stopie może dość szybko dojść do zmian, które w efekcie mogą doprowadzić do konieczności amputacji palców czy całego śródstopia. 

„Naprawdę warto codziennie przy myciu oglądać swoje stopy, prowadzić baczną obserwację wszelkich zmian na skórze. Trzeba pamiętać, że skóra chorych na cukrzycę jest bardziej wrażliwa na różnego rodzaju uciski, jest bardziej sucha i wiotka, podatna na urazy, w porównaniu do skóry zdrowego człowieka” – wyjaśnia chirurg. 

Co jeszcze, poza noszeniem zbyt ciasnego obuwia i lekceważeniem drobnych urazów, może być groźne dla stóp w przypadku osób chorych na cukrzycę? 

- Pacjent powinien wiedzieć, jak dbać o stopy. Na przykład, paznokci u stóp nie należy obcinać na półokrągło, a tylko i wyłącznie na wprost. Jeżeli paznokieć jest obcięty na półokrągło, często sąsiedni palec drażni z boku taką odsłoniętą tkankę i powstają nacieki zapalne, które potem mogą stwarzać duże problemy, np. ropień palca, który trzeba naciąć – tłumaczy specjalista. 

Na tym oczywiście dbanie o stopy wcale się nie kończy. Ważne jest kompleksowe podejście, które wymaga wiedzy i zaangażowania. 

„Z reguły nie prowadzimy właściwej pielęgnacji stóp: moczymy nogi, a nie myjemy. Te wszystkie błędy mogą doprowadzić w konsekwencji do tego, że u pacjenta z cukrzycą powstanie zespół stopy cukrzycowej” – podkreśla chirurg. 

Zespół stopy cukrzycowej – jak sobie z nim radzić

Kiedy chory na cukrzycę ma już zespół stopy cukrzycowej, to musi być jeszcze bardziej czujny i uważny. Dzięki temu może uniknąć groźnych powikłań i drastycznego rozwiązania, jakim jest amputacja kończyny dolnej.  

„Pacjent z zespołem stopy cukrzycowej ma zaburzone czucie, musi więc pamiętać, by zanim włoży nogę do buta, sprawdzić ręką, czy nie ma w nim czegoś, co może zranić jego skórę, np. czy nie ma w nim zabawki, którą przez przypadek wrzucił tam wnuczek, czy nie zagięła się w tym bucie wkładka. Przy zespole stopy cukrzycowej wystarczy drobne powtarzające się podrażnienie (jak ocieranie stopą o zagiętą wkładkę), by spowodować tworzenie się trudno gojącej się rany” – ostrzega dr hab. Marek Kucharzewski.

Poza doborem właściwego obuwia i dbaniem o jego dobry stan, bardzo ważne jest więc także baczne obserwowanie wszelkich zmian skórnych na stopach. Jeśli się tylko pojawią, to należy jak najszybciej zgłosić się z nimi do lekarza. 

Więcej praktycznych informacji i porad na temat profilaktyki zespołu stopy cukrzycowej znaleźć można na stronie specjalistycznego portalu internetowego dotyczącego leczenia ran przewlekłych: ForumLeczeniaRan.pl. 

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl 

Źródła: 

Konferencja naukowo-szkoleniowa dla pielęgniarek z cyklu „Postępowanie z raną przewlekłą” (zorganizowana przez wydawnictwo Evereth Publishing), która odbyła się w czerwcu 2019 r. w Centrum Dydaktycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.

„Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych”, wyd. Medycyna Praktyczna, 2013